24-08-2005

JODI
door Annet Dekker

Tekst als PDF

De conventies over het gebruik en de omgang met computers zijn heel snel geaccepteerd geraakt. Mensen over de hele wereld gebruiken dezelfde grafische iconen en interface. Met Notes (briefjes), Trash (prullenbak) en Files (mappen) is de desktop van de computer een grafische weergave van het werkelijke bureaublad. Deze conventies lijken het gebruik van de computer voor iedereen te vergemakkelijken. Aan de andere kant geeft het vooral een schijnwerkelijkheid weer waarin het lijkt alsof de gebruikers controle hebben over de machine. Maar iedereen die met een computer werkt kent het andere scenario. Ineens kan een computer vastlopen, op hol slaan en vooral niet doet wat jij wilt. Het kunstenaars duo JODI (Joan Heemskerk en Dirk Paesmans) houdt zich specifiek bezig met juist deze storende (mis)communicaties. De tentoonstelling World Wide Wrong geeft een blik op JODI: van hun eerste computerexperimenten op het Internet tot de ruimtelijke video installaties van game modificaties.



Vanaf het ontstaan van het Internet houdt JODI zich al actief bezig met net kunst. Met zelfgemaakte programma's simuleren ze computer crashes, virussen en error messages. Met deze projecten reageren ze op de regels van het Internet en confronteren zij de bezoeker met de keurig ontworpen interfaces en websites door de achterkant van de technologie te laten zien, de (mogelijk) lelijke kant. Voor je het weet verschijnen tientallen screens op de desktop of een pagina vol met programmeercode. Het werk My%Desktop (2002) is hiervan het sprekende voorbeeld. De chaos die zich op vier schermen voor de ogen van de bezoeker afspeelt wordt versterkt door de vele piepjes en tonen die zo herkenbaar zijn van de computer, maar nu bijna een ritmisch geheel vormen. Het resultaat is een video installatie waarin een gevecht, of is het juist een spel, met de machine te zien is. Maar het duo is geen computerfreak die constant op zoek is naar nieuwe mogelijkheden. Het doel is niet om de computer te dereguleren of te herprogrammeren. De interesse van JODI gaat vooral uit naar de communicatie mogelijkheden van het medium, waarbij ze vooral de beperkingen van de gecodeerde communicatie ter discussie stellen.

Aan het eind van de jaren 90 verschuift hun aandacht van de computer naar computer- en videogames. Binnen de game cultuur zijn ook veel voorgeprogrammeerde codes te vinden die het de speler gemakkelijker maken de game snel te begrijpen. JODI benadert dergelijke beperkingen en simplificaties met de nodige scepsis. Met simpele ingrepen laten ze andere mogelijkheden en toepassingen zien. De gekleurde architectuur van de game Wolfenstein is in de versie van JODI, SOD een modificatie van de game Wolfenstein uit 1992 (sod.jodi.org), bijvoorbeeld simpelweg vervangen door zwarte en witte vlakken waardoor richtingsgevoel en ruimtebenadering vervagen. In Max Payne Cheats Only Gallery (2004) zijn ze op zoek naar de cheats (trucjes) die in de originele game Max Payne de speler de mogelijkheid geven om verder te komen in het spel. JODI gebruikt ze daarentegen om de andere kant van de game te laten zien. Daarop voort bordurend laten ze de bekende autorace games de raceauto's niet vooruitgaan, maar zoveel mogelijk cirkels, bochten of loops maken. Hiermee wordt de tweedimensionaliteit van de game benadrukt en creëert de installatie een bijzondere beleving van het spel.

De serie Wrongbrowsers (www.wrongbrowser.com) is in 2001 begonnen. De Wrongbrowsers spelen met het Domeinnamen systeem van het World Wide Web. Websitenamen hebben een hoge waarde gekregen, er wordt mee gespeculeerd: ze worden opgekocht en weer verkocht tegen winst. Elk van de Wrongbrowsers werkt volgens dezelfde basisprincipes. Meteen na het opstarten zoekt de Wrongbrowser binnen zijn specifieke Domein (bijvoorbeeld .nl) een willekeurige 3-letter combinatie. Als deze website ook echt bestaat geeft de Wrongbrowser die pagina als tekst ( html.code) weer. Was het Internet in eerste instantie grensloos, tegenwoordig worden nationale landsgrenzen getrokken, .NL .CO.UK etc., eventueel vermengt met oorspronkelijke Domeinafkortingen als .COM .ORG etc. Door zichzelf in te sluiten binnen een Domein laat de Wrongbrowser deze paradox zien.
Tenslotte is een aantal (re)constructies van oud werk te zien met ondermeer: OSS (1998), cd-rom en een website (oss.jodi.org), die alleen maar pop-ups over het computerscherm verspreidt; wwwwwwwww.jodi.org (1995),(wwwwwwwww.jodi.org) een site wiens ware aard achter de source code van de pagina verborgen ligt; en Untitled Game (1996-2001) (www.untitled-game.org), game modificaties van de welbekende Quake game.

Evenals veel oudere videokunstenaars als bijvoorbeeld Nam June Paik en de Vasulkas, is JODI bewust bezig met het modificeren en het ter discussie stellen van de technische standaard. Maar in plaats van voorspelbare resultaten neer te zetten gaat JODI een stap verder door gebruik te maken van de onvoorspelbaarheid in het gebruik van software en te spelen met het verwachtingspatroon van de kijker/gebruiker.