Verder vertellen

13-01-2004


presentaties en discussie
aanvang 20.30 uur

In tegenstelling tot de traditionele lineaire vertelling worden zowel binnen de beeldende kunst als in films, in televisieprogramma's, in reclame, in videoclips en games verschillende verhaallijnen door elkaar gebruikt en tegelijkertijd verbeeld. Maar in hoeverre is de manier waarop verhalen verteld en/of verbeeld worden werkelijk veranderd? Met andere woorden is deze 'nieuwe' aanpak wel zo nieuw en is dit vervolgens toe te schrijven aan de ontwikkeling van de recente media ontwikkelingen? En belangrijker nog, verandert naast de vorm de inhoud van de verhalen eigenlijk en komt al dit nieuwe gebruik van vorm elementen de inhoud van het verhaal wel ten goede?

Maria Barnas (Rietveld Academie, freelance schrijver), Klaas Kuitenbrouwer (Mediamatic), Femke Wolting (Submarine) zullen aan de hand van presentaties en discussie bovenstaande vragen becommentariëren en van voorbeelden voorzien.

moderator: Bart Rutten (Nederlands Instituut voor Mediakunst)



Martin Rieser en Andrea Zapp stellen in hun recent gepubliceerde boek New Screen Media dat we een tijdperk van narratieve chaos binnen treden, waarin traditionele kaders worden ingewisseld door experimentele en radicale pogingen om de kunst van het vertellen met behulp van ontwikkelende technologieën opnieuw meester te maken. 'Traditional media has been augmented by the advent of new media, not just trough the revolutionary distributive aspects of the technology, but principally through the changed relationship between audience and author. New media forms offer both a convergence of narrative vehicles and a fragmentation of understood forms: the genesis of broadband, virtual and immersive technologies, together with the development of Artificial Intelligence (AI) and autonomous agency in interactive drama, will inevitably change current screen broadcast and Hollywood models of cinema.' (Rieser and Zapp (eds.), New Screen Media. Cinema/Art/Narrative, 2002, p. xxvi)

Zowel binnen de beeldende kunst als in films, in televisieprogramma's, in reclame en videoclips en -games worden verschillende verhaallijnen door elkaar gebruikt en tegelijkertijd verbeeld. Bovenstaande concludering van Rieser en Zapp lijkt hiermee ingewilligd, maar in hoeverre is de manier waarop verhalen verteld en/of verbeeld worden werkelijk veranderd? Met andere woorden is deze 'nieuwe' aanpak wel zo nieuw en is dit vervolgens toe te schrijven aan de ontwikkeling van de nieuwe media?



Een ding is zeker, de discussie over narrativiteit is nieuw leven ingeblazen met de komst van digitale media. Tegelijkertijd ontbreekt het bij deze term aan een heldere definitie. Lev Manovich toetst in zijn laatste boek 'The Language of New Media' een tekst aan een aantal formele criteria (gebaseerd op Mieke Bal, 1985), Marscha Kinder gaat een stap verder en kijkt naar de plaats van een tekst in de context van esthetiek, ideologie en hermeneutiek. Met of zonder digitale media, narrativiteit blijft een moeilijk te definiëren begrip. Binnen narrativiteit wordt vervolgens gesproken over lineaire en non-lineaire vertellingen, en met name binnen het kader van digitale media over deze laatste vorm. Maar wat wordt er eigenlijk onder non-lineaire vertellingen verstaan? En in hoeverre kan men spreken van een recente vorm?

Naast non-lineaire verhalen zijn er ook steeds meer interactieve verhalen te vinden. Hoewel ook hier de definitie niet sluitend is, is de positie van de lezer in ieder geval veranderd van een passieve naar een actieve gebruiker. In hoeverre verandert hiermee de definitie van narrativiteit en auteurschap? Bovengenoemde verschuiving wordt door Walter Ong verklaard als een kenmerk van de 'secondary orality' waarin wij ons nu bevinden. Ong onderzoekt in zijn boek 'Orality & Literacy. The Technologizing of the Word' de structuur van het internet en verbindt deze aan de niet-lineaire structuur van orale culturen. Met name de mogelijkheden van interactiviteit in 'hypernarratives' (in een hypernarrative worden losse stukken tekst, afbeeldingen en/of geluid door middel van linken met elkaar verbonden) weerspiegelen volgens hem de orale traditie. Volgens Ong zal de invloed van de elektronische media zorgen voor een verandering in ons denkpatroon, waarbij de aandacht voor het geschreven woord vermindert en het gesproken woord de overhand krijgt.

De vraag is of onze maatschappij steeds meer kenmerken van een orale cultuur in zich heeft of juist een verdieping is van een geletterde cultuur. Wat zijn eventuele psychologische en ideologische implicaties van interactieve verhalen? Verandert een eventueel nieuwe manier van verhalen vertellen, lezen en interpreteren ons gedrag of denkwijze? Kunnen wij straks de brieven van onze kleinkinderen nog begrijpen? Oftewel, verandert naast de vorm de inhoud van de verhalen eigenlijk en komt al dit nieuwe gebruik van vorm elementen de inhoud van het verhaal wel ten goede?

De avond wordt live gestreamd via www.centraalstation.nl

Maria Barnas - Rietveld
http://www.rietveldacademie.nl
Max Bruinsma
http://www.xs4all.nl/~maxb/
Klaas Kuitenbrouwer - Mediamatic
http://www.mediamatic.nl
http://www.korsakow.net
Femke Wolting - Submarine
http://www.submarine.nl

My Story