tentoonstellingstekst Fluid Architectures

Van 30-05-2009 t/m 16-08-2009

Joachim Sauter & Dirk Lüsebrink, ART COM
D, wonen en werken in Berlijn
www.artcom.de

The Invisible Shapes of Things Past - Shanghai
1996/2006, 2D en 3D print, video

Sinds het begin van de jaren '80 is Joachim Sauter werkzaam als mediakunstenaar en ontwerper. Sauter heeft zich vanaf het begin vooral gericht op digitale technologieën en heeft deze onderzocht en verkend om inhoud, vorm en narrativiteit uit te drukken. In 1988 heeft hij samen met andere kunstenaars, ontwerpers en wetenschappers (waaronder Dirk Lüsebrink) ART COM opgezet. Sinds 1991 is hij professor voor nieuwe mediakunst en design aan de Universität der Künste in Berlijn en sinds 2001 adjunct professor aan de UCLA in Los Angeles.

'The Invisible Shapes of Things Past' is een serie parametrische vertalingen van films naar ruimte. Single frames van een film staan opgesteld in de ruimte, volgens de camerabeweging waarmee ze werden geregistreerd. Door deze vertaling van single frames, bestaande uit single pixels (beeldelementen) naar ruimte, worden voxelobjecten (volume-elementen) gegenereerd. Het werk introduceert een methode om een architecturale of sculpturale vorm te vinden die niet gebaseerd is op handmatige modellering, maar op een generatief proces.

Beïnvloed door de opkomst van film en multi-exposure fotografie lieten kubisten en futuristen de lineaire representatie van ruimte en tijd uiteen vallen in hun foto's en beeldhouwwerken. Ze probeerden manieren te vinden om beweging weer te geven en introduceerden de weergave van meerdere tijden en perspectieven binnen een enkel object. Op hetzelfde moment ontwikkelden kunstenaars als Fischinger, Ruthmann en Eggeling de 'absolute film'. Het concept hiervan was om de weergave vrij te maken van alles dat representatief is, om abstractie te creëren met cinematische middelen volgens abstracte schilderkunst. Naast vele andere technieken werden dunne plakken van een bal modelleerklei gesneden, waarbij het continu veranderende snijvlak werd gefilmd met een camera, afbeelding na afbeelding. Het eindresultaat was een decompositie van het object in 'single frames', die samengevoegd een volgshot door het object weergaven. Halverwege de jaren '90 werd het project 'The Invisible Shapes of Things Past' ontwikkeld om dit systeem om te draaien en objecten en beeldhouwwerken juist te genereren uit bestaande single frames.

Stanza
UK, 1962, woont en werkt in Londen
www.stanza.co.uk

Urban Generation; trying to imagine the world from everyone else's perspective, all at once
2005, net art, software, real time city experience

Stanza's werken verkennen artistieke en technische mogelijkheden om nieuwe esthetische perspectieven, ervaringen en belevingen mogelijk te maken binnen een context van architectuur, dataruimtes en online omgevingen. Hij is gespecialiseerd in netkunst, genetwerkte omgevingen, installaties en performances.
Voor 'Urban Generation' worden meerdere CCTV camera's in Londen willekeurig real time afgelezen om zo een stedelijk tapijt te weven en een evoluerend, generatief kunstwerk te creëren.
De stad heeft een bron van geregistreerde data; CCTV is overal. De groeiende technologische infrastructuur in het dagelijks bestaan van de stad betekent dat technologie ons, meer dan ooit, overal in onze leefwereld omgeeft. In zijn CCTV- gebaseerde werken gebruikt Stanza deze systemen om de kijker zijn opvatting van ruimte te laten herschikken en vergaart hiermee kennis over hoe gedrag zich ontwikkelt. Urban Generation breidt de verbeelding van de fysieke stad uit en maakt de perceptie van de stad als een dynamisch netwerk en een stroom van patronen mogelijk.

Jan Robert Leegte
NL, 1973, woont en werkt in Amsterdam
www.leegte.org

Ornament (Amsterdam)
2009, computer projectie
In opdracht van NIMk

Jan Robert Leegte heeft beeldende kunst gestudeerd op de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, na een studie architectuur te hebben gevold aan de Universiteit van Delft. Nadat hij begonnen was met de sculpturale mogelijkheden van het internet in 1997, is hij onlangs onderzoek gaan doen naar de 'embedded' mogelijkheden; van stadsposters in Alexandrië tot het decoreren van plafonds in Brussel.

'Ornament (Amsterdam)' is een interventie in het gebouw van het Nederlands Instituut voor Mediakunst. Het werk is een computer-gegenereerd ornament, geprojecteerd op twee ramen. De (sublieme) interventie bevraagt de kwaliteiten van een ruimte die als vanzelfsprekend wordt ervaren en waar normaliter niet veel aandacht aan wordt besteed. De installatie benadrukt specifieke delen van het gebouw en biedt de mogelijkheid om de ruimte opnieuw te ervaren door middel van een set vreemd bekende iconen.

Omdat de herkomst van het ornament in de digitale iconografie niet duidelijk is worden kijkers uitgenodigd om hun eigen associaties te volgen. Referenties naar het klassieke trompe l'oeil zoals in historische architectuur en naar het minimalisme kunnen sterk zijn. Desalniettemin ondersteunt het werk niet een enkele betekenis of interactie, maar verleidt de kijkers ertoe hun eigen pragmatische waarneming en navigatie door de fysieke ruimte te onderzoeken .

Jan Robert Leegte deconstrueert de fysieke ervaring, waarbij hij tracht verwarring en groeiend ontzag te creëren voor de wereld om ons heen.

Walter Langelaar
NL, 1977, woont en werkt in Rotterdam
http://lowstandart.net

paralevel | OA_NIMK2
2009, gemodificeerde videogame software, projectie
In opdracht van NIMk

Walter Langelaar behaalde twee Bachelor diploma's aan de AKI in Enschede (conceptionele kunst/nieuwe media) en heeft een Master in media design van het Piet Zwart Instituut in Rotterdam. Zijn werk komt voort uit houtskooltekeningen en multichannel dia-nerdigheid, tot veelvoudige videobewerkingstechnieken en het verkennen van virtuele 3d-ruimten met vergeetachtige hardware hacks. Op dit moment is hij werkzaam op het gebied van 'post-interactief beeldhouwen' en gebruikt 'dedicated machines' in het galerie-, festival- en partycircuit. Hij is een van de oprichters van het artistieke medialab 'moddr_', dat nu deel uitmaakt van het WORM collectief in Rotterdam.

Paralevel | OA_NIMK2 is een 'strange loop' die wisselt tussen werkelijkheid en virtualiteit door middel van videogametechnologie met daarin een live video projectie van een webcam. De installatie reageert op de fysieke ruimte door deze te spiegelen en te verlengen. Op hetzelfde moment worden de positie van de kijker en het perspectief van de tentoonstellingsruimte tegengesproken in het voor hem geprojecteerde beeld. Dit resulteert in de destabilisatie -hoewel kort- van de ruimtelijke ervaring. Een onbehaaglijke interactie tussen architectuur en de visuele perceptie ervan ontvouwt zich.

OA_NIMK2 is een nieuwe versie van het paralevel project. Een serie ingrepen die een gameniveau toevoegen aan een structuur of gebouw, dat naast en voorbij van zijn fysieke architectuur gaat bestaan. De experimentele verandering daagt de kijker uit om te wisselen tussen een tijdelijke en ruimtelijke realisatie van zijn omgeving.

Het project is in zijn geheel gebaseerd op Open Source software en content. De basis van de code en de links naar de respectievelijke projecten en auteurs kunnen gevonden worden op paralevel.lowstandart.net. Je vindt hier ook een bewerkte OpenArena game-engine waaraan videotexture functionaliteit is toegevoegd. Ook zijn er extra netwerkmogelijkheden geïmplementeerd om te kunnen werken met het PureData softwarepakket.

Pablo Valbuena
S, 1978, woont en werkt in Madrid
www.pablovalbuena.com

Extension series
2009, architectuur en projectie
In opdracht van NIMk

Pablo Valbuena heeft architectuur gestudeerd aan de Universidad Politecnica de Madrid. In het verleden werkte hij op de scheidslijn tussen kunst en architectuur, waarbij hij ruimtelijke concepten toepaste op virtuele ruimtes en digitale architectuur.

Op dit moment werkt Valbuena aan kunstprojecten die gerelateerd zijn aan ruimte, tijd en perceptie. Zijn werk legt de nadruk op tijdsdimensies in ruimte, daarbij architectuur en installaties met elkaar verbindend door middel van licht en projectie.

Onderwerp van de installatie, die speciaal voor de expositieruimte van het NIMk is gemaakt, is de uitbreiding van reële architectuur door middel van perceptie. Het werk legt de nadruk op de opbouw en transformatie van een ruimte met waarneembare media in plaats van fysieke media. Het is een verkenning van manieren om een omgeving te bouwen waarin het reële en het virtuele mixen en overlappen. Licht en projectie worden als medium gebruikt.

Door de barokke stijl van de trompe l'oeil op een hedendaagse manier te gebruiken met een tijdsdimensie, verandert het perspectief en verstoren transformaties de bestaande architectuur. Dit genereert een nieuwe perceptie van dezelfde fysieke ruimte. Deze manier van werken begon vorm te krijgen in een kunstwerk voor de gevel van het stadhuis van Den Haag. Het werk dat bij het NIMk gepresenteerd wordt zet deze research voort op kleinere architecturale schaal.

Mark Napier
USA, 1961, woont en werkt in New York
www.potatoland.org

Cyclops Birth I IV
2007, inkjet op papier, uniek werk

Smoke
2007, custom software, computer, projectie

The Cyclops series zijn kunstwerken die simpelweg de vraag oproepen 'Hoe ziet een virtueel monument eruit?'. Het antwoord is een parodie op stevigheid: een buigbaar gebouw, een monument dat stuitert, een vliegende wolkenkrabber. Het object beweegt zich tussen ding en gebeurtenis: een organische vorm die op zichzelf een registratie is van een vluchtig moment van vernietiging en creatie.

Middels monumenten bewaren mensen hun ideeën, breiden ze zichzelf uit in de tijd, en spreiden hun aanwezigheid over generaties. Monumenten geven een illusie van voortduring. De recente groei en opkomst van computer- en netwerktechnologieën breiden het menselijk zenuwstelsel uit en veranderen onze ervaring van fysieke ruimtes, afstand en geheugen. Deze 'virtuele' wereld, gemaakt met codes en data, daagt het idee van het fysieke monument als manier om iets te vereeuwigen uit. De relatie van menselijk lichaam tot het monument is verschoven en daarmee ook de notie van permanentie, geheugen en relatie tot fysieke objecten in het algemeen. Het tijdperk van objecten is voorbij. We staan aan het begin van een tijd waarin ervaringen overgedragen kunnen worden door kabels. Objecten kunnen worden verzonden als informatie en geprint en gerecycled worden, zoals water wordt getransformeerd binnen de cyclus van het weer. Permanentie is niet meer gerelateerd aan fysieke objecten, maar aan het voortleven van ideeën in het collectieve bewustzijn van de media. Eeuwigheid wordt organisch; een mogelijkheid binnen het systeem dat zichzelf regenereert. In dit opzicht zijn steen, staal en cement de grote verliezers.

In 'Smoke' lijkt het alsof het Empire State Building zachter wordt en smelt, het zakt bijna organisch in, en worstelt daarna om terug te keren naar zijn oorspronkelijke staat. Wankelend op de lijn tussen organisme en architectuur toont 'Smoke' een morfologische spanning tussen statische fysieke en informatie-gebaseerde structuren.

Annja Krautgasser
AT, 1971, woont en werkt in Wenen
www.annjakrautgasser.net

Dashed II
2005, media installatie
Bruikleen van de stad Wenen

Annja Krautgasser studeerde architectuur aan de Technische Universität van Wenen en Innsbruck en studeerde tevens media creation aan de Universität für angewandte Kunst in Wenen.
Haar werk onderzoekt vaak stedelijke ontwikkelingen en architecturale ruimten in de vorm van video- en netinstallaties.

De verbinding tussen ruimtelijke ervaring en informatie in de vorm van mnemonics (geheugenkunst) dienden vanaf de oudheid tot de renaissance als de voornaamste manier om complexe teksten en informatie te onthouden. De centrale factor van de geheugenkunst is het verbinden van uitgebreide informatie aan plaatsen en routes door architecturale formaties, en deze zo te verbinden met enerzijds de subjectieve, motorische navigatie door zulke plaatsen, en anderzijds met de visueel ervaren ruimtelijke structuur als organiserend principe.

In 'Dashed II' wordt deze historische, culturele methode omgedraaid door aan individuele personen te vragen om gedetailleerd plaatsen te omschrijven die vanwege persoonlijke redenen belangrijk voor ze zijn. Het fascinerende resultaat van dit voorstel is de centrale functie van kamers als een soort tijdsmagneten, waaraan herinneringen zijn toegevoegd die de hele menselijke zintuiglijkheid omvatten. Zo spreekt iemand bijvoorbeeld over de geur van berk of cederhout in een Canadese hut, de veranderende temperaturen, kleuren en materialen in de ruimte en de gebeurtenissen die er hebben plaatsgevonden. Dit toont aan hoe het menselijk geheugen locaties gebruikt als houder voor gevoelens gedurende lange periodes.

Het gebruik van mobiele telefoons als een visueel medium voor de presentatie van individuele geheugenfragmenten refereert naar het parallellisme tussen verschillende verhalen. De gelijktijdigheid van de verhalen opent een niveau van 'actief' herinneren, gestructureerd in het hier en nu, met de mobiele telefoon als een soort plaatshouder die toegewezen kan worden aan individuen om zo een 'geheugenkoor' op te voeren.

Tekst door Axel Stockburger

Mader Stublic Wiermann
D, wonen en werken in Berlijn
www.webblick.de

folded space
2008, video projectie, Torre Pompéia, São Paulo (videodocumentatie)

twists and turns
2006, video on LED installatie, Uniqa Tower, Vienna (videodocumentatie)

Mader Stublic Wiermann bestaat uit twee mediakunstenaars (Holger Mader en Alexander Stublic) en een architect (Heike Wiermann). Hun centrale thema is het onderzoeken van perceptiemechanismen in publieke ruimtes. Door architectuur als stereoscopisch medium uit te breiden zodat het tijdsgebonden media als licht, video en geluid kan omvatten, creëren ze nieuwe mogelijkheden om stedelijke omgevingen te ervaren.

folded space
Als architectuur is omhuld met bewegend licht, en daardoor in perspectief wordt gezet en geladen, hoe houdt het dan stand? De 'Torre Pompéia' werd geconstrueerd door de Italiaanse architect Lina Bò Bardi in de jaren '80. De videoinstallatie 'folded space' gebruikt een compositie van de ionische onderdelen van het gebouw voor een tijdelijke herinterpretatie. De geprojecteerde video bestaat uit abstracte, tweedimensionale structuren die zichzelf schikken in ruimtelijke constellaties in een gechoreografeerde sequentie van ongeveer twaalf minuten. Veranderingen van motieven en perspectieven worden uitgevoerd. Ruimte verschuift over tijd.
De video creëert een nieuwe laag die als het ware over het oppervlak van het gebouw drijft en 'gebroken' is aan de randen. Op die manier wordt de samenhang van de visuele ruimte in twijfel getrokken. De installatie krijgt een veelbewogen karakter (afhankelijk van de kijkhoek en het moment in de tijd) die spontane en onverwachte ruimtelijke constellaties toelaat. 'Folded space' is een experiment dat op de vraag ingaat in hoeverre architecturele vormen hun stedelijke relevantie kunnen communiceren in een situatie die meer en meer beïnvloed wordt door media-gebaseerde gebeurtenissen.

twists and turns
De buitenkant van de Uniqa toren in Wenen is uitgerust met een LED-raster een wijdmazig net van afbeeldingselementen die video-data ontvangen. Hierop groeit een uitwisseling tussen architectuur en de electronische data-feed, die mettertijd verandert en evolueert. Het gebouw dient niet simpelweg als een scherm of message board, maar wordt integraal onderdeel van het stedelijk landschap als een abstracte, constant veranderende, architecturale vorm. Aanvankelijk corresponderen de beelden met de architecturale structuur van de toren. Maar gedurende de choreografie maken ze zich steeds meer los van de concrete vorm van het gebouw, daarmee nieuwe ruimtes vormend die zich dynamisch vermengen. Voortdurend worden nieuwe visuele lagen aan het gebouw toegevoegd.

Picture credits: folded space %uFF69 2008 MSW

Michael Najjar
D, 1966, woont en werkt in Berlijn
www.michaelnajjar.com

the invisible city (netropolis)
2004, video, loop

Een van de centrale thema's van Michael Najjar's kunst is de 'telematische samenleving'. Zijn werk toont de hedendaagse ontwikkelingen en laat visies en utopieën van toekomstige sociale structuren zien die uit de impact van nieuwe technologieën voortkomen. In een tijd van exponentiële versnelling en transformatie probeert hij in zijn werk als mediakunstenaar de mogelijkheden uit die inherent zijn binnen de grenzen van het werkelijke.

Het werk 'Netropolis' (2003-2006) is een verkenning van de manier waarop grote steden zich zullen gaan ontwikkelen in de toekomst. De complexiteit van een enorme megastad kan gezien worden als de materiële belichaming van informatiedichtheid. Telematische ruimte geeft de stedelijke omgeving een nieuwe vorm van structuur, vermengt zich daarmee en creëert een totaal nieuwe vorm van stedelijke ruimte.

Het panoramische zicht transformeert de realiteit van stedelijke, ruimtelijke structuren in landschap. De digitale menging van panoramische blikken vanuit meerdere gezichtspunten veranderen het landschap in een weefsel van relaties dat enerzijds abstract is en meerdere lagen heeft, en anderzijds nog steeds onderbouwd wordt met een geografisch referentiepunt. Naar de stad kijken van een afstand keert de perceptionele volgorde van objecten om die je van dichtbij ziet. De blik van veraf is georiënteerd op dat wat duidelijk zichtbaar is van verre, en zorgt voor een context voor objecten die te dichtbij lijken als ze van dichtbij worden bekeken en op die manier hun vreemdheid behouden. In de virtuele ruimte liggen echter afstand en nabijheid op eenzelfde niveau. De verschillende steden en de relatiestrengen moeten eerst gecombineerd en verweven worden voordat er een totaal ongekende, imaginaire vorm van urbaniteit kan ontstaan; de telematische netropolis.

De 'Netropolis' serie portretteert de steden Berlijn, Beijing, Dubai, Hongkong, Londen, Los Angeles, Mexico City, New York, Parijs, São Paulo, Shanghai en Tokio. De serie bestaat uit twaalf hybride foto's, een video en een beeldsculptuur.

Marnix de Nijs
NL, 1970, woont en werkt in Rotterdam
www.marnixdenijs.nl

Exploded Views – Remapping Firenze
2008, multi media installatie
Geproduceerd door het Centro di Cultura Contemporanea Strozzina (CCCS), Firenze en het NIMk

'Exploded Views' is een interactieve installatie waarbij drie deelnemers rennen op individuele loopbanden en zich bewegen door een interactieve audio-visuele 3D-omgeving die voor de banden geprojecteerd wordt. Het geluid en de geprojecteerde beelden zijn opgenomen in de publieke ruimte van verschillende steden. In deze versie loopt de bezoeker door Florence waar de toenemende mobiliteit en het daardoor steeds groeiende aantal toeristen, het openbare leven en de schoonheid van deze Renaissance-stad geheel ontwrichten. Ze veranderen de stad in een soort snel-toeristische Disney World en jagen tegelijkertijd de lokale bevolking uit het centrum (12 miljoen toeristen per jaar op een bevolking van slechts 355 duizend). De eerste versie van 'Exploded Views Remapping Firenze' werd speciaal gemaakt voor Centro di Cultura Contemporanea Strozzina – CCCS in Florence, Italië.